Bệnh lý viêm loét đại tràng: cơ chế, chẩn đoán và điều trị

TDHSC – Viêm loét đại tràng (Ulcerative colitis) là bệnh lý viêm mạn tính kéo dài của đại tràng, thường bắt nguồn từ trực tràng và lan dần lên các vị trí cao hơn của đại tràng. Biểu hiện viêm sẽ hạn chế đến lớp trong cùng của đại tràng. Đặc điểm là loét và đi ngoài phân có máu.

Bệnh có xu hướng gặp nhiều hơn ở các nước phát triển, khoảng 5-6 ca/100.000 dân. Các yếu tố nguy cơ bao gồm: gen, kháng sinh, chế độ ăn bất thường, hút thuốc lá…

Cơ chế: Tổn thương hàng rào biểu mô cho phép hệ vi khuẩn ruột xâm nhập, kích hoạt đại thực bào, tế bào trình diện kháng nguyên giải phóng các cytokin tiền viêm: IL-13 tác động làm biến đổi protein kết nối tế bào dẫn tới chức năng ngăn cản ngoại vật bị thương tổn, tiếp tục hoạt hóa bạch cầu trung tính; vai trò quan trọng nữa là các cytokin: TNF, IL-13, IL-23, IL-9, IL-36… Cơ chế chính xác cho tới nay hãy còn chưa thực sự rõ ràng, có sự tương tác của gen và các yếu tố môi trường và yếu tố nguy cơ khác.

Chẩn đoán: triệu chứng thường gặp là đi ngoài phân máu, phân nhày hoặc phân nhày máu; cảm giác đi ngoài không hết… kéo dài hàng tháng. Chẩn đoán xác định dựa vào triệu chứng lâm sàng, nội soi và mô bệnh học. Một số chỉ tiêu đánh giá kết quả điều trị và các đánh giá khác như: calprotectin, lactoferrin trong phân; siêu âm đại tràng; nội soi bằng viên camera… Những trường hợp nặng có nguy cơ thiếu máu mạn tính, loét nặng gây thủng đại tràng gây viêm phúc mạc rất nguy hiểm… ung thư hóa…

Điều trị: Mục tiêu điều trị giảm và hết triệu chứng đi ngoài phân máu, phân nhày; giảm rối loạn trên hình ảnh nội soi như liền ổ loét… Lựa chọn điều trị phụ thuộc mức độ nặng, tốc độ tiến triển của bệnh. Hầu hết điều trị được xử lý bằng thuốc 5-aminosalicylic acid, corticosteroid và thiopurine. Các thuốc sinh học: anti-TNF, anti-IL-12/23 p40, chống integrin hoặc ức chế JAK được khuyến cáo sử dụng cho các trường hợp không đáp ứng với corticosteroid và thiopurine; một số phương pháp khác cần tiếp tục nghiên cứu như thay huyết tương đào thải kháng thể, IGIG. Phẫu thuật được đặt ra khi có loạn sản hoặc ung thư hóa.

Bạn có nguy cơ, hoặc mắc bệnh lý đại tràng có thể liên hệ với các chuyên gia của Phòng khám Thuận Đức để được thăm khám, nội soi, xét nghiệm, tư vấn để được chẩn đoán và xư trí kịp thời.